Kruisweg van kunstzinnig rechercheteam
Hoeveel bloed verloor iemand tijdens een kruisiging in de Romeinse tijd? En gingen de spijkers nou door de handen en voeten of alleen door de polsen? Allemaal vragen waar een nieuwe, waarheidsgetrouwe kruisweg antwoord op geeft. Een kruisweg die duidelijke band met Zuyd Hogeschool heeft.
Initiatiefnemer Dick Evers was tot 2017 docent aan Maastricht Institute of Arts van Zuyd Hogeschool. “Ik verblijf regelmatig een week in een stilteklooster (Cheventogne en Abdij Benedictusberg, red.). In de bibliotheek kwam ik al lezend op de gedachte een waarheidsgetrouwe kruisweg te schilderen.” Daarom begonnen Evers en oud-student Michelle van Asperen van Fine Art and Design in Education van Zuyd eerst met een kleur- en vormonderzoek. “Al doende vroegen we ons steeds meer af over de details.” De nadruk ligt op het emotionele en visuele aspect. Maar daarnaast maakten ze langzaam ook een beetje als twee politierechercheurs een minutieuze reconstructie van de wereldberoemde lijdensweg.
Realistische weergave van personen en attributen
Aan deze DICX Kruisweg, zoals hij officieel heet, gaat een uitgebreide wetenschappelijke studie vooraf. Jezus, de andere personen en de attributen, alles moest met fotografische precisie op het schildersdoek worden vereeuwigd. Om de mensen anatomisch correct te schilderen, belde Evers voormalig hoofddocent Jacques Spee van Zuyd Hogeschool. “Ik vroeg of hij een student kende die ons misschien hierbij wilde helpen. Toen zei Jacques dat hij zelf wilde helpen.”
En Jacques is niet de enige deskundige partner die ingevlogen wordt. Ook twee monniken van de Abdij Benedictusberg in Vaals, Frater Matthieu Wagemaker en Frater Leo Disch, zijn aangeschoven om het kunstzinnige rechercheteam over de kleinst mogelijke details van feitenmateriaal te voorzien. Aanvankelijk wilden we ook de achtergrond natuurgetrouw weergeven. Dus echt met de planten en huizen die in die tijd langs de route stonden. Maar Jeruzalem is in die 2000 jaar zo sterk veranderd dat we niet konden achterhalen hoe het er toen uitzag. Daarom hebben we voor een abstracte achtergrond gekozen”, legt Evers uit.
Jezus zonder doornkroon
Wie de kruisweg goed bestudeerd, zal zien dat Jezus als hij veroordeeld wordt door Pontius Pilatus nog maar een klein stoppelbaardje heeft terwijl die baard later in het verhaal, langer is geworden. En zo is over elk detail goed nagedacht.
Op enig moment droogt Veronica Jezus’ gezicht bijvoorbeeld met een doek. Vanzelfsprekend is zijn gezicht op de volgende schilderingen in de kruisweg dus minder bebloed en bezweet. Verder draagt Jezus geen doornkroon. Die is in de loop der eeuwen toegevoegd, maar was niet gebruikelijk in die tijd. Ander detail: hij gekruisigd met nagels door zijn polsen en nadrukkelijk niet door handen en voeten. “Dan zouden de handen doorscheuren, dus dat deden de Romeinen niet. Voor de vorm van de spijkers hebben we een replica gekregen van een andere docent van Zuyd. Deze replica is ooit goedgekeurd door de Paus.”
Opvallend is dat Jezus geen compleet kruis draagt zoals wel op veel andere religieuze schilderijen is te zien. Evers legt uit dat dit alles te maken heeft met de prijs van hout. “Hout was duur. Daarom stonden er palen in de grond op Golgotha, de plek waar Jezus van Nazareth volgens de overlevering is gekruisigd. Normaal gesproken werden misdadigers aan zo’n paal vastgenageld. Ze bleven daar hangen tot hun lichaam was weggerot. De zwaarste misdadigers moesten zelf de dwarsbalk van hun kruis naar Golgotha dragen. Jezus ook." De kunstenaars hebben zijn balk bewust fel geel gemaakt. Jezus’ lichaam is volgens de vier evangelies eerder van het kruis gehaald.
En dan is er nog de hoeveelheid bloed. “Sommige kunstenaars hebben in de voorbije eeuwen veel bloed in hun kruisweg geschilderd om zo een dramatisch geheel te krijgen. Wij hebben dat niet gedaan. Ook hier hebben we weer eerst uitgezocht hoeveel bloed een mens ongeveer verliest als gevolg van spijkers in de polsen.”
Complottheorie in Romeinse tijd
De makers willen zo laten zien hoe de Romeinen ter dood veroordeelden kruisigden. “De wetenschappelijke onderbouwing. Er zijn vier evangelies geschreven over een man genaamd Jezus die in die tijd heeft geleefd. Maar net zoals je nu met corona allemaal complottheorieën hoort, zo was dat toen ook.” Zo stuitten de drie artistieke rechercheurs op het verhaal dat een andere man, Simon van Cyrene, halverwege de kruisweg Jezus’ plek zou hebben ingenomen en dat niet Jezus maar Simon aan het kruis is gehangen. Daar hebben we verder niets mee gedaan omdat we hier geen zekerheid over hebben.” Op het laatste schilderij wordt Jezus in zijn graf gelegd. Evers: “De verrijzenis is het volgende project dat we met z’n drieën gaan realiseren.”
De DICX Kruisweg is van 11 mei tot en met 24 augustus te zien bij het Limburgs Schutterij Museum in Steyl, Venlo.
