Verkiezingsdebat: “Samen moeten we de verantwoordelijkheid nemen”

Dirk Franssen (Liberale Partij Roermond), wethouder en locoburgemeester van Roermond, veinst te twijfelen als hij de acht bordjes met daarop de partijnamen ziet. Om vervolgens snel door te lopen naar de – voor het publiek – meest rechter stoel die klaar staat. “Ik ben namens een liberale partij collegelid en landelijk actief voor de VVD”, zegt hij, terwijl hij bij de VVD-tafel gaat staan. “Hier voel ik me het beste thuis. “ De Roermondse locoburgemeester deed maandagmiddag de aftrap van het Verkiezingsdebat van Zuyd Hogeschool in samenwerking met de gemeente Roermond, van waaruit sinds vorig jaar Zuyd Professional opereert. Een goed initiatief, vindt Franssen. “Ook Roermond zet stevig in op de samenwerking onderwijs, economie en arbeidsmarkt.”

‘1141 KPI’s waarover het mkb moet rapporteren’

De lead-lectoren op de transitiethema’s van Zuyd (Toekomstbestendig Bedrijfsleven, Waardevolle Wijken, Circulair Produceren en Gezonde Samenleving) en collegelid Saskia Brand-Gruwel (Onderwijs & Onderzoek), die ieder een stelling toelichten, en debatleider Tom Jessen dwingen de lijsttrekkers concreet te blijven. Geen landelijke politieke stokpaardjes, maar focus op Limburg. Hoe denken ze bijvoorbeeld het midden- en kleinbedrijf te ondersteunen, dat komende jaren de effecten van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) op zich af ziet komen? ‘1141 KPI’s waarover ze moeten rapporteren’, zegt lector Martijn Zoet. Is de lage digitale geletterdheid in het Limburgse midden- en kleinbedrijf een rem op de groei? Thea Jetten (Groen Links) schrikt van dit aantal. Ze benadrukt het belang van een duurzame transitie. En daarin zal er geen ruimte zijn voor alle bedrijven. Volgens Stephan Satijn (VVD en zittend gedeputeerde) hebben veel mkb-ondernemers andere prioriteiten. Ze zijn nog bezig met overleven na corona en de watersnood.

’Sommigen vragen zich af: besta ik morgen nog.’ Waarop Thea Jetten de liberale voorman voorhoudt: ’Als je alleen maar bezig bent met morgen besta je over tien jaar niet meer.’ Michael Theuns (CDA) pleit voor een loket waar ondernemers terecht kunnen. Mooi plan, maar in de politiek gaat het vaak fout als de vertaalslag naar de ondernemer gemaakt moet worden, houdt een ondernemer in de zaal de lijsttrekkers voor. In de Tuinzaal van het Roermondse stadhuis zitten meer ondernemers maar ook vertegenwoordigers van de politiek, brancheorganisaties, Zuyd en gemeente Roermond.

Botsing PVV en D66

Het debat wordt even fel als Marlou Jenneskens (D66) en René Claassen (PVV) tegenover elkaar staan over het thema vitaliteit en leefbaarheid van de woon- en leefomgeving. De integrale aanpak van de energie-, leefbaarheid- en vergrijzingsproblematiek moet de focus leggen op de oorzaak van de problemen en niet het bestrijden van de symptomen, stelt lector Nurhan Abujidi. Marlou Jenneskens vindt dat soms ook pleisters nodig zijn. “Als ik op scholen kom en zie boodschappentassen voor de ouders klaar staan, denk ik: Godzijdank is er thuis wat te eten.” René Claassen (PVV) wijst z’n D66 opponent erop waarom gezinnen in energiearmoede leven. “Door de keuze om Russisch gas in te kopen via andere landen.” Een keuze die de Haagse collega’s en de baas van Marlou hebben gemaakt, voegt hij er nog aan toe. “Als je je huis isoleert, is dat effect direct merkbaar en maakt het niks uit waar het gas vandaan komt”, dient Marlou Jenneskens van repliek. Een mooie oplossing voor de happy few, reageert René Claassen. “Als je niet kunt eten, kun je niet aankloppen voor een duurzaamheidslening.” Jorge Wolters Gregório (SP) volgt de discussie “met gekromde tenen”. De overheid heeft huisvesting en energie aan de markt overgelaten met dit als collectief probleem. “We hebben een systeemverandering nodig.” CDA-lijsttrekker Michael Theuns vindt dat de provincie meer moet investeren in de vitaliteit van gemeenschappen. “Niet individuele pleisters plakken maar samen zelfredzaam zijn.” Maar hoe los je energiearmoede op? Liliane Schuuring (PvdA) ziet als oplossing dat mensen meer gaan verdienen. Hoe dan, vraagt Tom Jessen haar. “Als ik dat wist, had ik het al gedaan.”

Wat kan de provincie doen om zorg betaalbaar te houden?

De uitdaging voor de provinciale politici is misschien wel: wat kunnen ze vanuit de provincie doen? Bijvoorbeeld als het over de zorg gaat, die onbetaalbaar wordt en die straks een op de vier werknemers nodig heeft (nu nog een op de zeven), zoals lector Eric van Rossum schetst. Polderen en samenwerken helpen niet meer, het wordt tijd beslissingsbevoegdheden in de zorg elders te leggen. Een stelling waar de lijsttrekkers mee worstelen Michael Theuns zegt dat we terug moeten naar de norm dat het normaal is voor elkaar te zorgen. Jorge Wolters Gregório maakt z’n punt door de anderen erop te wijzen dat het makkelijk is te roepen laat het aan de samenleving over. “Hou de balans in de gaten. Meer mantelzorg maar we moeten ook meer gaan werken om de tekorten op arbeidsmarkt in te vullen.”

Geen plek meer voor alle bedrijven

Lector Gino van Strydonck geeft een minicollege over circulair produceren. We hebben te weinig grondstoffen en te veel CO2-, stikstof- en methaanemissies om de klimaatdoelstellingen te halen. Techniek is slechts een van de oplossingen. Veranderen is een andere; dit vereist scherpe keuzes gevolgd door investeringen in human capital. Lianne Schuuring (PvdA) krijgt “jeuk” van het woord human capital, zo’n “typisch neo-liberaal begrip”. “We moeten nadenken over economische groei en wat we wel en niet willen. In een duurzame circulaire economie kunnen niet alle bedrijven mee.” Pascale Plusquin (PvdD) vindt dit ook. De veestapel met driekwart inkrimpen en alleen investeren in bedrijven die duurzaam regionaal produceren. Deze zevenmijlsstappen zijn wat te veel van het goede voor Michael Theuns (CDA). Er zijn duidelijke afspraken gemaakt over de stikstofreductie en sinds 1990 is er al 45% reductie gerealiseerd. Nu versnellen betekent mensen over de kling jagen. “Deze transitie moet je met mensen doen.”

Moet Zuyd scherper kiezen?

De laatste discussieronde wordt ingeleid door Saskia Brand-Gruwel, lid van het College van Bestuur van Zuyd Hogeschool. Zij wijst erop dat Zuyd veel doet om jongeren in de provincie te houden en een opleider voor het leven te zijn. Maar het wordt moeilijker om de 36 opleidingen in de lucht te houden. Daarom wordt de samenwerking tussen onderwijs, bedrijfsleven en overheid belangrijker; die is essentieel om de regio te versterken door te investeren in de talenten van mensen. Moet de hogeschool dan niet zelf scherpere keuzes maken, houdt een van de ondernemers in de zaal het collegelid de spiegel voor. Dan maar niet zo’n breed pallet aan opleidingen. Stephan Satijn (VVD) pleit ervoor scherp te blijven in de afstemming van curricula op de vraag uit het bedrijfsleven. Maar hij zegt ook: “Hou er rekening mee dat niet voor iedere baan nog handjes te vinden zijn.” Want wat jongeren gaan studeren, beslissen ze uiteindelijk zelf, zegt Zuyd-collegevoorzitter Luc Verburgh in zijn slotwoord. “Zuyd is een klein radartje in het geheel. Met elkaar moeten we de verantwoordelijkheid nemen voor thema’s die ertoe doen.” Ongeacht de uitslag op 15 maart.