Vredesgroet

Het is het seizoen van de season’s greetings. We wensen elkaar prettige dagen, een zalige kerstmis, een goede jaarwisseling, een gelukkig nieuwjaar. Of veel heil en zegen. Een goede gezondheid. En ja, vrede op aarde.

Van die vrede zijn we momenteel een eind verwijderd. Het International Institute for Strategic Studies telde in 2023 maar liefst 183 conflicten in de wereld. Het aantal was de afgelopen dertig jaar nog nooit zo hoog en bijna evenveel als dat er landen zijn. Het Rode Kruis noteerde het afgelopen jaar 459 gewapende groeperingen, die samen 195 miljoen mensen in hun invloedssfeer hebben. Het gaat daarbij in toenemende mate om conflicten binnen staten, waar het internationale recht en zijn organen nauwelijks grip op hebben.

Het International Rescue Committee, een ngo (niet-gouvernementele organisatie) waarvoor ik zelf na de genocide in Rwanda werkzaam was, stelt jaarlijks een lijst op van de 20 landen waarvoor het komend jaar de kans op (voortzetting van) een humanitaire crisis het grootst is. Sudan, de Palestijnse Gebieden, Zuid-Sudan, Burkina Faso, Myanmar, Mali, Somalië, Niger, Ethiopië, de Democratische Republiek Congo, Afghanistan, de Centraal Afrikaanse Republiek, Chad, Ecuador, Haïti, Jemen, Libanon, Nigeria, Oekraïne, Syrië. En helaas is deze lijst gemakkelijk uit te breiden. Colombia. Kameroen. Irak. Pakistan.

Grootschalig menselijk leed, dat zelfs hen die dit als ver van hun bed beschouwen raakt door media, vluchtelingenstromen, defensie-uitgaven, energieprijzen. En door verhitte debatten, waarbij het vermogen om open te staan voor elkaars inbreng soms ver te zoeken is. Dat geldt voor burgers, maar ook politici en zelfs journalisten nemen elkaar weinig constructief de maat. ‘Goed’ wordt dan gelijkgesteld aan objectiviteit en morele superioriteit, ‘kwaad’ aan onwetendheid en vooroordelen. Terwijl we juist als het spannend wordt elkaar zo lang mogelijk de hand moeten blijven reiken. En altijd blijven kiezen voor de slachtoffers.

Daar kan en moet het onderwijs een belangrijke rol in spelen. Door de dialoog aan te gaan in de klas. Achtergrondinformatie te bieden en het belang van diverse en gevalideerde bronnen te onderstrepen. De ‘En wat betekent dit voor jou?’-vraag te stellen. En door de eigen deuren maximaal open te zetten voor vluchtelingen van oorlogsgeweld.

Mijn mooiste seizoensgroet ontving ik dit jaar van het Oekraïne Huis in Maastricht. Studenten van de Zuyd-prebachelor voor vluchtelingen hebben ook de nieuwste editie van Ukrainian Echo mede vormgegeven. Hierin lezen we hoe het hen vergaat: als oorlogsvluchteling, nieuwkomer, student. Het is indrukwekkend en hoopgevend welke veerkracht zij vertonen. En hoe zij, gedreven en ondersteund door hun studie, de brug tussen hun oude en nieuwe land weten te slaan.

De decembereditie van Ukrainian Echo bevat ook een mooie bijdrage over de verschillen tussen het Nederlandse en Oekraïense kerstfeest. Een daarvan is inmiddels weggenomen: sinds 2023 wordt ook in Oekraïne kerst volgens de Gregoriaanse kalender, en dus op 25 december gevierd. De klokken gelijkzetten: die houd ik ook graag zelf vast in het nieuwe jaar.

Ik wens ons allen vrede toe.

André Postema is sinds 1 juni 2023 voorzitter van het College van Bestuur van Zuyd Hogeschool.