‘Energie is een basisbehoefte voor iedereen’

‘De discussie gaat veelal over energiearmoede voor mensen met de laagste inkomens, meer dan een half miljoen gezinnen. Maar de (lage) middenklasse wordt niet goed gezien, zeker als je ook andere prijsstijgingen in ogenschouw neemt. Miljoenen Nederlanders met betaalde banen en ook studenten, die niet in aanmerking komen voor toeslagen en subsidies. Zij redden het nu nog nét tot aan het eind van de maand. Door de hoge energiekosten en de andere gestegen prijzen dreigen zij over de rand van de armoedegrens heen te vallen. Dat heeft enorme gevolgen. Zij zullen in de winter moeten bezuinigen op eten, onderwijs, sociale contacten en gezondheidszorg. En wat denk je wat dat betekent voor hun ontwikkeling als deze grote groep zich niet meer kan focussen op hun toekomst? Zij komen zo in een vicieuze cirkel terecht. Hun sociaal leven krimpt, ze worden geestelijk en lichamelijk ongezonder en doen vaker een beroep op de zorg tegen hoge kosten. Waarom wordt er in plaats van kleine financiële bijdrages van de overheid niet geïnvesteerd in maatregelen die voor iedereen nuttig zijn, zoals het goedkoper maken van bijvoorbeeld openbaar vervoer?’

Geen quick fix

Natuurlijk moet het kabinet iets met deze crisis, vindt Nurhan Abujidi. ‘Eenvoudige oplossingen zijn er niet. Vanuit mijn lectoraat Smart Urban Redesign en ons thema Waardevolle Wijken kijk ik liever naar de toekomst. Een transitie is daarvoor essentieel. We moeten zo snel mogelijk af van fossiele brandstoffen en overstappen op duurzame bronnen om de CO2-uitstoot terug te dringen en in de toekomst energiecrises te voorkomen. Dat is het doel vanuit ons lectoraat. Je wil voor je energievoorziening ook niet afhankelijk zijn van landen en regio’s die instabiel zijn. Het klinkt mooi, maar we moeten daar echt naartoe. Ook omdat het onze economie op termijn zal helpen. Maar die transitie zal niet vanzelf gaan. We hebben de hulp van de overheid hard nodig. Het vergt allereerst investeringen in het aanjagen van technische oplossingen, in het aanleggen van nieuwe infrastructuur. Daarnaast moeten we veel meer mensen opleiden om mee te werken aan oplossingen voor de gebouwde omgeving en bijvoorbeeld nieuwe technieken te installeren. En het is belangrijk om samenwerking tussen overheid, bedrijven en kennisorganisaties verder te stimuleren. Want laten we vooral niet vergeten dat veel al mogelijk is, juist door dergelijke samenwerking. Als je bijvoorbeeld kijkt naar de technische oplossingen waar ons bijzonder lectoraat Duurzame energie in de gebouwde omgeving van collega Zeger Vroon samen met partners zich op richt en die al voorhanden zijn, dan stemt mij dat vrolijk. Voorziet de Miljoenennota daarin? Volgens mij veel te weinig. De focus ligt op quick fixes in de vorm van oppervlakkige, generieke maatregelen. En die zijn onvoldoende voor de transitie op de middel- en lange termijn.’


 

Lokale aanpak

Abujidi pleit ook voor een meer lokale aanpak van de energietransitie. En daarbij denkt ze niet meteen aan het massaal installeren van warmtepompen en zonnepanelen. ‘In plaats van wachten op complexe ingrepen, kunnen we vandaag al beginnen met relatief eenvoudige ingrepen die op de lange termijn nut blijven hebben. Isoleren van woningen bijvoorbeeld. En koppel daaraan ruimhartige subsidies en renteloze leningen. Zeker in Limburg kunnen we daarmee snel winst behalen, blijkt uit een recent rapport van TNO. Enerzijds omdat we juist hier een relatief gedateerd woningbestand hebben met niet zelden slechte isolatie en hoge kosten, anderzijds omdat in Limburg relatief veel mensen wonen met lage- en middeninkomens. Deze mensen willen graag in actie komen. Maar ze lopen nu tegen ingewikkelde regels aan, ze weten niet hoe ze het moeten aanpakken. Help hen financieel, met gericht advies en één loket.’

Vicieuze cirkel

Kan Zuyd Hogeschool, in het bijzonder het lectoraat van Nurhan Abujidi, een rol in de transitie spelen? ‘Natuurlijk. We doen bijvoorbeeld praktijkonderzoek in verschillende urban living labs, waar onze onderzoekers en studenten bijvoorbeeld adviezen geven over verduurzaming. We zijn een kennispartner voor overheid en bedrijfsleven met de kennis die wij ontwikkelen. En door onze integrale wijkaanpak zien we als geen ander de samenhang tussen de verschillende domeinen en de impact van bijvoorbeeld de energiearmoede. Ik mis in deze Miljoenennota deze samenhang, het besef dat alle sectoren in elkaar grijpen: gezondheid, techniek, sociaal welzijn en de economie. De energiecrisis heeft een ontzettend grote impact. Met een integrale aanpak en gerichte investeringen voor de energietransitie op de lange termijn kunnen we dat in de toekomst voorkomen.’