Microscoop versus ontbossing en stijgende energieprijzen
Noem een paar wereldwijde problemen en de oplossing ligt onder de microscoop. Of het nu gaat om ontbossing, opwarming van de aarde, trage coronatesten of energieprijzen die door het dak knallen. Nanotechnologie biedt uitkomst. Dat bleek wel tijdens de vijfde editie van het Nanotechnology Crossing Borders event op de Brightlands Chemelot Campus in Geleen aan het begin van het collegejaar.
In deze wereld draait alles om deeltjes die zo klein zijn dat ze onzichtbaar zijn voor het blote oog. Maar zoals zo vaak the devil is in the detail. Tijdens het Nanotechnology Crossing Borders event gaven deskundigen lezingen over de meest uiteenlopende onderwerpen. Zuyd heeft het event samen met Brightlands Materials Center, TNO en Universiteit Hasselt georganiseerd.
Coronatest
Een van die genodigden was prof. dr. ir. Bart Keijser. Hij is Principal Scientist Microbial Genomics bij TNO en vertelde over de verbetering van coronatesten. Om een virus als corona enigszins te beteugelen, zijn snelle en betrouwbare testen van groot belang. “De PCR-testen die we allemaal kennen, zijn heel gevoelig en betrouwbaar. Maar ook duur en traag. Een rapid antigen test (sneltest) is wel snel en goedkoop maar minder betrouwbaar. Je zou dus eigenlijk een combinatie van beide willen. Dat kan door een deel van het zogeheten 'genoom' van het virus te kopiëren. Net als bij een PCR-test. Maar dan bij een constante temperatuur, zodat er geen dure apparatuur nodig is.” Deze zogeheten LAMP-test is hierdoor snel, goedkoop èn betrouwbaar. Keijser laat een foto zien van een doorzichtige cabine. Het is een klein laboratorium op een testlocatie in Amsterdam waar TNO de LAMP-test uitvoerde. En met succes. “Bij een LAMP-test heb je de uitslag binnen een kwartier en hij is makkelijk in gebruik”, zegt Keijser.
Kweekvlees
Wat ook steeds soepeler verloopt, is de productie van kweekvlees. Over twee jaar staat het op de menukaart bij de chiquere restaurants, verwacht prof. dr. Mark Post van Mosa Meat BV, Qorium BV en Universiteit Maastricht. “Op dit moment wordt onderzocht of het vlees aan alle wettelijke voorschriften voldoet. Het zal nog wat langer duren voordat het ook in de supermarkt of snackbarvitrine ligt. Tot nu toe kost het 139 euro om een kilo te maken. In 2013 was dat nog 250.000 euro. Dus we gaan de goede kant op en in de toekomst willen we net als McDonald's hamburgers maken voor vijftig cent”, zegt Post.
80.000 hamburgers
Op die dag hebben Post en zijn collega’s een belangrijk doel bereikt. “Want het laten opgroeien van vee is een enorme belasting voor de planeet. Bossen moeten gekapt worden voor voer, een koe drinkt dagelijks tientallen liters water en transport, mest en urine veroorzaken veel CO-uitstoot. En het is natuurlijk diervriendelijker als we geen dieren hoeven te slachten”, vertelt Post. “Volledig plantaardig eten, is het beste voor de planeet. Zonder twijfel. Maar slechts 2 procent van de wereldbevolking eet vegan of vegetarisch. De rest vindt vlees te lekker. Ik ook.” Om toch te verduurzamen begon Post in 2008 met zijn onderzoek om op basis van een paar stamcellen van een echte koe (een biopt) vlees te produceren. Inmiddels laat Mosa Meat één biopt uitgroeien tot 80.000 hamburgers die exact dezelfde smaak, kleur en samenstelling van vet en spierweefsel hebben als een gewone hamburger.
Leerproductie
“Een uit de hand gelopen hobby”, zegt Post tegen de lachende studenten. Hij vertelt dat zijn uitdijende team met dezelfde techniek nu ook leer produceert. Dit alles kan voor een reductie van de veestapel van 99,4 procent zorgen. “Worden de koeien verdoofd als jullie een biopt nemen”, vraagt een student in de zaal. Als Post dat bevestigt, wil de jongen weten of dit de cellen voor het vlees niet beïnvloedt. Post: “Nee, want we verdoven alleen de huid.”
Geld besparende ramen
Een andere wereldwijde uitdaging zijn de stijgende energieprijzen. Ryan van Zandvoort van BMC/TNO heeft hier een antwoord op: de geld besparende ramen van het project Window of the Future. Samen met onder andere studenten van Zuyd zijn deze warmte regulerende coatings op ramen onderzocht. Zuyd is met dit onderzoek genomineerd voor de RAAK-award 2022. De ramen werken als volgt: zodra het buiten warm is, houden ze de hitte tegen en blijft het in huis koel. Daalt het kwik, dan houden ze de warmte juist in huis vast en blijft het binnen aangenaam.
Duurzame chemie
Om al dit soort chemische uitvindingen in het lab te ontwikkelen en te testen, is veel elektriciteit nodig. In 2050 moet ook de productie van chemicaliën in de toekomst duurzaam verlopen. Daarom timmert de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) hard aan de weg. Dat bleek uit de lezing van prof. dr. ir. John van der Schaaf van de TU/e. Van der Schaaf en zijn collega’s werken aan een soort van kleine centrifuge als reactor die supersnel ronddraait en zo hetzelfde werk kan doen als nu in gigantische chemische fabrieken wordt gedaan.
Poster-award
Aan het slot van alle lezingen werden vier studenten in het zonnetje gezet: Robin de Hoogh van Zuyd kreeg de eerste prijs. Daniely Reis Santos van Universiteit Hasselt werd tweede en Marco Essers en Birgit Janssen van Zuyd derde. De winnaar kreeg 250 euro en de tweede en derde prijs waren 150 en 100 euro.
The jury bestond uit voorzitter Luc Lanclus (Chemelot Innovation and Learning Labs), An Hardy (Universiteit Hasselt), Jonathan van den Ham (TNO) en Evelien Baeten (Zuyd). Zij beoordeelden de posters in de hal bij Brightlands waarop studenten hun nieuwste uitvindingen presenteerden voor een duurzamere planeet.
Zo werken wij aan een duurzamere wereld
Bij Zuyd Hogeschool gonst het van de ideeën en initiatieven die bijdragen aan een duurzamere wereld. Met het programma Duurzaam Zuyd bieden we hieraan richting en ondersteuning. In dit programma geven wij onze duurzaamheidsambities vorm: we zorgen voor een integrale plaats van duurzaamheid in ons onderwijs, we verduurzamen onze bedrijfsvoering en we investeren in de vitaliteit van onze studenten en medewerkers. We zijn er nog niet, maar we werken hier iedere dag keihard aan. Op die manier zorgen we er als hbo-instelling voor dat onze studenten zich ontwikkelen tot goedopgeleide professionals. Professionals die de kennis en de vaardigheden hebben om vanuit hun vakgebied bij te dragen aan een duurzamere wereld.
