De jeugd van tegenwoordig
De impact van de voorgenomen bezuinigingen van het nieuwe kabinet op jongeren. Daarover gaat de nieuwste blog van onze collegevoorzitter André Postema. Daarin geeft hij maandelijks te denken over ontwikkelingen bij Zuyd, in de regio, maatschappij en het onderwijsland. “Keer jongeren niet de rug toe.” “In een tijd van grote arbeidsmarkttekorten hebben we elk talent hard nodig.”
De Jeugd van Tegenwoordig is mijn favoriete band. En ook – belangrijker – mijn favoriete generatie. Mijn leven lang al. Dat is een prettig vertrekpunt wanneer je in het onderwijs werkt. Maar ook in andere sectoren zou dit niet misstaan. Zoals de zorg, de bouw, of de energie. En wat te denken van de politiek?
Juist de politiek kan wel een beetje meer jeugd van tegenwoordig gebruiken. En ook dat is van alle tijden. Het zijn veelal oudere mannen en helaas ook vrouwen die jonge soldaten naar het front sturen. Die het jeugdloon minimaal houden. Die doof zijn voor het jongerenprotest voor een duurzame planeet.
Hadden jongeren in het Verenigd Koninkrijk vanaf hun 16e mogen stemmen, dan was de Brexit er niet gekomen. En ook in eigen land zou dit zonder twijfel leiden tot meer aandacht voor de toekomst. Want díe heeft de jeugd.
Bezuinigingen beloven weinig goeds voor jongeren
Het gisteren aangetreden kabinet-Schoof belooft voor de jongeren in Nederland weinig goeds. Het moet uitvoering geven aan een Hoofdlijnenakkoord dat uitblinkt in cynische en ondoordachte bezuinigingen. Ik loop ze langs.
De kinderopvangtoeslag wordt niet geïndexeerd. Dat klinkt technisch, maar betekent dat het voor gezinnen met weinig geld ieder jaar duurder wordt om opvang van hun kinderen te regelen. En daarmee ook moeilijker om zelf beschikbaar te zijn voor de arbeidsmarkt.
De subsidieregeling voor brede brugklassen en de verlengde schooldag komt te vervallen. Daarmee zijn we terug bij af waar het gaat om het standenonderwijs. Zeg maar onderwijs op basis van sociale klasse zoals vroeger gebruikelijk was. Voor de happy few is er het categorale atheneum en gymnasium, met na schooltijd een breed en duurbetaald aanbod aan private bijlessen, sport en muziek. De rest moet het met elkaar maar zien te rooien.
Ook voor jongeren zijn kosten gestegen
De basisbeurs voor uitwonende studenten wordt per 1 september dit jaar met 164,30 euro gekort, een maatregel van het laatste kabinet-Rutte. Dat bedrag was eerder beschikbaar gesteld voor koopkrachtreparatie, als antwoord op de zeer hoge inflatie (10 procent) in 2022. In alle sectoren is hier via cao’s structureel voor gecompenseerd. Alleen bij onze jongeren doet men net alsof de prijzen voor levensonderhoud níet fors zijn gestegen. Het feit dat ook de voorgenomen verhoging van het wettelijk minimumloon wordt teruggedraaid (bezuiniging van 800 miljoen euro) is hiervan de overtreffende trap.
Keer jongeren niet de rug toe.
Langstudeerboete leidt tot extra druk
Voor studenten in het mbo, hbo en wo wacht een langstudeerboete. 3.000 euro voor iedereen die meer dan een jaar studievertraging oploopt, boven op het collegegeld. Ongeacht verandering van studiekeuze, mantelzorg, een bestuursjaar of ziekte. Het legt extra druk op onze studenten van wie het welzijn al een groot en breed onderkend probleem is. Deze maatregel zal bovendien studiekiezers afschrikken, met name kwetsbare of eerste generatiestudenten. Dat is volstrekt onwenselijk. Want iedereen heeft het recht om zichzelf maximaal te ontwikkelen. En bovendien hebben we in een tijd van grote arbeidsmarkttekorten elk talent hard nodig.
Arbeidsmarkt springt om elk talent
Dat geldt ook voor buitenlands talent, vooral in de krimpregio’s. De druk op specifieke universitaire studieprogramma’s, woningen en faciliteiten in de Randstad vergt gerichte maatregelen. In plaats daarvan wordt deze druk aangegrepen om fors op het gehele hoger onderwijs te bezuinigen. Met alle gevolgen van dien voor, bijvoorbeeld, bedrijven en instellingen die juist zitten te springen om goed opgeleid personeel. Kijk alleen maar naar de techniek, zorg of ict.
Solidariteit is geboden
Tot slot noem ik de rigoureuze bezuiniging op ontwikkelingssamenwerking van jaarlijks 2,5 miljard euro. Dit is ruim 35 procent van het totale budget voor wereldwijde uitdagingen als armoedebestrijding, toegang tot onderwijs en gezondheidszorg voor iedereen, klimaatverandering, oorlogen en conflicten. Daarmee zakken we ver, ver onder de ook door Nederland afgesproken norm om 0,7 procent van ons bruto nationaal product hiervoor in te zetten. Die afspraak is lang geleden in VN-verband gemaakt en recent nog eens door de Europese Unie bevestigd. “De plannen rondom ontwikkelingssamenwerking zullen grote nadelige gevolgen hebben voor de huidige en toekomstige generatie kinderen wereldwijd en laten geen ambitie, verantwoordelijkheid en medemenselijkheid zien”, aldus Unicef, ‘s werelds grootste kinderrechtenorganisatie. Solidariteit is geboden, ook buiten de eigen kring. Al was het maar vanuit een welbegrepen eigenbelang. “Nobody is successful in a failing world”, zo stelt voormalig DSM-topman Feike Sijbesma terecht.
Geen koude schouder
Tijden veranderen – dat is óók zo. Politiek en samenleving moeten daarop inspelen. Kijk bijvoorbeeld naar de situatie in Oost-Europa of het Midden-Oosten. Dus ik snap heel goed dat er bezuinigd moet worden en dat onderwerpen als veiligheid en defensie een groter deel van de beschikbare middelen vergen. Pijnlijke kortingen op het budget voor kinderopvang, jeugdzorg, onderwijs, sport en andere zaken die jongeren direct raken kunnen in die afweging gerechtvaardigd zijn. Maar doe dat alsjeblieft zonder vijandbeeld, intelligent en met compassie voor onze jongeren. Keer hen niet de rug toe. De Jeugd van Tegenwoordig rapt het precies juist: “Goeienavond koude schouder, zeg me what it does.”
André Postema is sinds 1 juni 2023 voorzitter van het College van Bestuur van Zuyd Hogeschool.
