Prebachelorprogramma bereidt statushouders voor op opleiding en werk
Tijdens de Europese vluchtelingencrisis in 2015 sprak de Duitse bondskanselier haar befaamde woorden ‘Wir schaffen das’. Vier jaar later vindt in het provinciehuis in Maastricht de afsluitende bijeenkomst plaats van het eerste prebachelorprogramma voor 25 statushouders. Van Angela Merkel naar Rustam Akhmetzianov: een bericht uit de praktijk.
Over mensen
De ruimte in het provinciehuis in Maastricht is goed gevuld. Met de gedeputeerde van de provincie Limburg voor onder meer onderwijs en arbeidsmigranten, met de coördinator vluchtelingenopvang, met een vertegenwoordigster van de stichting voor vluchtelingstudenten UAF, met vertegenwoordigers van hoger onderwijsinstellingen. Maar vooral ook met jonge mensen – veelal van Syrische afkomst – die het prebachelorprogramma voor statushouders hebben gevolgd of nog volgen. Hun aanwezigheid functioneert als een realitycheck: het gaat niet alleen over een programma, maar over mensen. Jonge mensen, die uit hun land gevlucht zijn.
Van onderop werken aan integratie
We staan op historische grond', zegt gedeputeerde Hans Teunissen. 'Hier werd 27 jaar geleden het Verdrag van Maastricht gesloten dat zorgde voor open grenzen in Europa. En ook voor mensen van buiten Europa, wat mij betreft.' Wie de studentenaantallen van het prebachelorprogramma bekijkt ‒25 in het eerste jaar, 17 in het nu lopende tweede jaar – zou een druppel-op-een gloeiende-plaatgevoel kunnen krijgen. Zijn die aantallen niet beperkt? Zeker afgezet tegen de 10.000 statushouders die zich sinds 2015 in Limburg gevestigd hebben. Luc Winants, coördinator vluchtelingenopvang van de provincie, vindt de voorbeeldfunctie van het prebachelorprogramma belangrijk.
'En laten we wel wezen: er staat nergens in een wetje dat de hogeschool dit moet doen.'
'Het heeft een uitstraling naar veel andere mensen die als vluchteling in Limburg zijn. Ze zien: het is dus mogelijk. Als ik de taal leer, als ik me inspan, kan ik klimmen op de ladder van de integratie. En laten we wel wezen: er staat nergens in een wetje dat de hogeschool dit moet doen. Ik had gisteren overleg met minister Wouter Koolmees en die zei ook: het is zo belangrijk dat van onderop gewerkt wordt aan de integratie.'
Het prebachelorprogramma en de welzijnsfactor
In 2017 startte Zuyd Hogeschool in samenwerking met Fontys de prebacheloropleiding voor 25 statushouders om hen voor te bereiden op een vervolgstudie in het hoger onderwijs. Van die 25 volgen er 17 nu ook daadwerkelijk een hbo-opleiding. Belangrijk onderdeel van het prebachelorprogramma is de Nederlandse taal: studenten die de opleiding afgerond hebben, krijgen een certificaat op taalniveau B2. Behalve Nederlands krijgen ze Engels, wiskunde, een trainingslijn studievaardigheden en individuele coaching. Die laatste twee onderdelen zijn vooral gericht op volwaardige participatie en integratie in de Nederlandse samenleving. Het formele leesprogramma is één, maar er is nog iets anders. Hilde van Schaeren, namens Zuyd Hogeschool coördinator van het prebachelorprogramma noemt dat ‘de welzijnsfactor’. 'Dat is de grootste winst van het programma. Aan het begin zie je gespannen mensen naar de klas komen, mensen die in de stress zitten. Ze zijn gevlucht, ze zijn alleen, er is verwachting, ze willen wat worden in hun leven. Aan het einde van het jaar wordt gelachen, ze zijn ontstrest.' Daarin spelen ook de buddies een rol: stagiaires van de opleiding Social Work van Zuyd die de statushouders van de prebachelor begeleiden.
Financiering
Onder het prebachelorprogramma ligt geen groot subsidietraject, zegt Luc Winants. Het programma wordt deels gefinancierd door de gemeente waar de vluchteling woont; daarnaast leveren de stichting voor vluchteling-studenten UAF en DUO-inburgering een bijdrage. Tijdens het prebachelorjaar behouden studenten hun bijstandsuitkering, bij inschrijving voor een vervolgopleiding kunnen zij net als alle andere studenten gebruik maken van de reguliere DUO-studiefinanciering.
Rustam Akhmetzianov
Rustam Akhmetzianov is 28 jaar oud en heeft in die zin een onverwachte achtergrond dat hij als statushouder niet uit Syrië of een ander oorlogsgebied komt. Rustam is gevlucht uit Rusland. 'Ik ben Tataar, ik kom uit een moslimgemeenschap. Als homoseksueel kreeg ik problemen. Ik heb een juridische bacheloropleiding gevolgd in Rusland, maar ik zag daar geen toekomst voor mezelf.' Dus ging hij vijf jaar geleden weg, alleen. Met zijn ouders heeft hij nog contact via whatsapp. Wat hem vooral opviel aan de Nederlandse samenleving was hoe open, vrij en niet-hiërarchisch mensen met elkaar omgaan. 'Dat was leuk, maar ook wennen.' Hij volgde vorig jaar de prebacheloropleiding en studeert nu ICT aan Zuyd Hogeschool, de associate degree. De eerste twee blokken heeft hij net met succes afgerond. Hoe ziet hij zijn toekomst? 'Ik denk er nog over na. Moet ik als ik klaar ben met de associate degree nog verder studeren voor een volledige hbo-opleiding, of gaan werken? Ik denk dat ik met ICT wel een baan kan vinden.' Maar sowieso wel een toekomst in Nederland? 'Oh, ja. Zeker.'
