De wijk van de toekomst wordt voorbereid in Limburg
Laten we voor het gemak even veronderstellen dat je een aantal problemen hebt die om een oplossing vragen. Je hebt als overheid te maken met veel leegstand en zoekt naar een nieuwe invulling van de gebouwde omgeving en verbetering van de leefomgeving. Daarnaast wil je een energietransitie tot stand te brengen en tegelijk mensen die op een of andere manier een afstand tot de arbeidsmarkt hebben aan werk helpen. Als ondernemer in de bouw- en installatiebranche heb je behoefte aan geschoolde arbeidskrachten die niet meteen voorhanden zijn. Wat doe je dan?
Dan richt je een living lab in, een soort proefopstelling van de gebouwde omgeving van de toekomst maar dan in het echt. Nurhan Abujidi is lector Smart Urban Redesign bij Zuyd Hogeschool en geeft leiding aan WOOW, een project dat via een geïntegreerde aanpak oplossingen zoekt voor de genoemde problemen en dat nauw aansluit bij de transitiethema’s van Zuyd. WOOW staat voor wonen, opleiden, ondernemen en werken. Nurhan Abujidi: ‘We werken aan de gebouwde omgeving van de toekomst, een omgeving die geschikt is voor een nieuwe manier van leven en die bijdraagt aan versterking van de sociaaleconomische omgeving. We willen duurzame, circulaire woningbouw. Woningbouw die flexibiliteit toelaat en diversiteit en vitaliteit stimuleert. Die niet alleen de bewoners zelf dient, maar ook functioneert als een urban hub voor de hele buurt. Dat vraagt om een nieuwe manier van denken.’
Nurhan Abujidi: “Complexe vragen kun je niet vanuit één sector beantwoorden. Dat vraagt om een multidisciplinaire aanpak.”
Een integrale aanpak
In WOOW wordt een aantal problemen waar Limburg mee te maken heeft op een integrale manier aangepakt. De demografische krimp heeft op plaatsen geleid tot leegstand van gebouwen en afname van het voorzieningenniveau in de wijken. Er is behoefte aan creatieve concepten voor herbestemming van gebouwen met sociale en economische functies die aansluiten bij de behoeften van de omgeving. De bouwsector staat voor een duurzaamheidstransitie maar wordt tegelijkertijd geconfronteerd met vergrijzing en een tekort aan vakmensen in de bouw- en installatietechniek. De Limburgse opleidingsinstituten leveren jaarlijks afgestudeerden op mbo- en hbo-niveau af, maar dat is niet voldoende om aan de groeiende vraag te voldoen.
Wonen, opleiden, ondernemen en werken (WOOW)
Daarom is het van belang dat ook op andere manieren zoveel mogelijk specialisten beschikbaar komen op de arbeidsmarkt. Het is dan ook een goede zaak dat er wel degelijk mensen zijn die het gat in de vraag naar geschoolde arbeidskrachten zouden kunnen opvullen: herintreders bijvoorbeeld die werkeloos zijn geworden tijdens de vorige crisis. Maar bijvoorbeeld ook statushouders en internationale kenniswerkers met relevante opleiding en werkervaring in hun land van herkomst.
Herwin Sap, senior docent-onderzoeker bij het lectoraat Smart Urban Redesign van Zuyd en betrokken bij het WOOW-traject: ‘Het zijn vaak goedopgeleide mensen die in hun eigen land geweldige projecten gedaan hebben maar (nog) niet vertrouwd zijn met de aanpak en de wet- en regelgeving in Nederland. Zuyd heeft dan ook een trainingsprogramma in de vorm van een leer-werktraject ontwikkeld, gericht op mensen die een opleiding en werkervaring hebben in de bouw − vroeger of in een ander land − maar vooralsnog onvoldoende aansluiting hebben bij de huidige arbeidsmarkt. Dat leer-werktraject bestaat onder meer uit vaktheorie en -praktijk, uit integratie-onderdelen en uit een stage. Die stage vindt voor een deel plaats bij de bedrijven die werken aan dit living lab.’
Het woningcomplex de Saffierflat aan de Sittarderweg in Heerlen, van woningcorporatie Wonen Limburg.
De Saffierflat in Heerlen
Want het living lab is niet alleen maar een theoretisch concept, het is een echt gebouw: een woningcomplex – de Saffierflat − aan de Sittarderweg in Heerlen, eigendom van woningcorporatie Wonen Limburg. Volgens Susanne Scheepers Manager Publieke Waarde bij Wonen Limburg is het WOOW-project een spekend voorbeeld van hoe een gebouw dat niet meer voldoet aan de huidige eisen, doorontwikkeld kan worden tot belangrijk onderdeel in de versterking van de sociaaleconomische kracht van de omgeving. Het complex wordt gerenoveerd en herbestemd tot een multifunctioneel gebouw dat een diverse groep gebruikers en bewoners huisvest en tevens een multidisciplinair living lab vormt voor onderzoek naar circulaire bouwtechniek, duurzame energietransitie en urban redesign.
‘Dit project kan als voorbeeld dienen voor vergelijkbare situaties in andere steden’, aldus Susanne Scheepers, manager Publieke Waarde bij Wonen Limburg.
Een van de ambities is dat de lokale gemeenschap zo veel mogelijk betrokken zal worden bij het transformatieproces van het gebouw en er uiteindelijk ook gebruik van kunnen maken. Mede op die manier zal het living lab bijdragen aan de sociaaleconomische ontwikkeling en leefbaarheid in de wijk. ‘Daarmee kan dit project als voorbeeld dienen voor vergelijkbare situaties in andere steden’, aldus Susanne Scheepers.
Wie zegt dat het leven makkelijk moet zijn?
Wie het projectplan WOOW leest, realiseert zich de complexiteit van de opgave die de partners zich ten doel gesteld hebben. Een blik op een aantal van die partners versterkt het gevoel van complexiteit maar tegelijkertijd ook uitdaging: niet alleen onderwijsinstellingen op hbo- en mbo-niveau zoals Zuyd en Vista, maar ook de provincie Limburg, de gemeente Heerlen, woningcorporatie Wonen Limburg en diverse partijen uit het bedrijfsleven.
Nurhan Abujidi schrikt niet terug voor wat een niet geringe opgave lijkt te zijn. ‘Natuurlijk, het zal niet makkelijk zijn. Verschillende partners kijken naar dit project vanuit hun eigen perspectief. Maar complexe vragen kun je niet vanuit één sector beantwoorden. Dat vraagt om een multidisciplinaire aanpak. Als ik alleen al kijk naar Zuyd zelf, daar zijn drie lectoraten en verschillende opleidingen bij dit project betrokken zoals Built Environment maar ook Social Work, Logopedie en Engineering. Die multidisciplinaire aanpak is goed voor Zuyd, maar in de bredere context ook voor de omgeving en de gehele regio. Het is het quadruple helix-model waarin overheid, ondernemers, onderwijs en lokale gemeenschappen samenwerken.’
En bovendien: wie zegt dat het leven makkelijk moet zijn? Nurhan Abujidi: ‘Het is een innovatieve aanpak, een opwindende uitdaging. Een blauwdruk voor het wonen van de toekomst.
Partners in WOOW
Onderwijs en onderzoek
Zuyd Hogeschool, VISTA College , UM talencentrum, Praktech, New Insights Consulting, Bouwmensen Limburg.
Overheid en instellingen/organisaties
Gemeente Heerlen, gemeente Venlo , gemeente Maastricht, Gemeente Roermond en gemeente Gennep, provincie Limburg, Wonen Limburg, UAF.
Bedrijfsleven
SATIJNplus Architecten, Architectenzaak, ingenieursbureau Palte BV, Maurer United Architects, BBBBDC | BIM Consultancy & Bouwingenieurs, leerwerkbedrijven aangesloten bij Praktech en CIVIL.
