Datageletterdheid steeds belangrijker voor journalisten in opleiding
Meer aandacht voor datageletterdheid in opleidingen journalistiek kan de kwaliteit van de dagelijkse berichtgeving in onze media structureel verbeteren. Dat stellen docent-onderzoeker Joris Boonen en lector Mark Pluymaekers van Zuyd Hogeschool in hun boek ‘Kwantitatief onderzoek voor journalisten: verantwoord nieuws maken van cijfers’ dat deze week verschijnt bij Coutinho. In tijden waarin een juiste interpretatie van data letterlijk van levensbelang kan zijn, hebben journalisten meer dan ooit de verantwoordelijkheid om cijfers kritisch te lezen en ze juist te interpreteren.
Waar journalisten in de 20ste eeuw nog actief op zoek moesten naar cijfers om trends en ontwikkelingen in de maatschappij in kaart te brengen, worden ze in de 21ste eeuw overspoeld met cijfermateriaal. De dagelijkse updates van corona zijn daar een voorbeeld van, maar ook nieuwe politieke peilingen, analyses van sportprestaties of enquêtes over gezondheid en relaties stromen dagelijks binnen op redacties. Om dat permanente aanbod van nieuwswaardige data aan te kunnen, zijn nieuwe competenties nodig.
Van journalisten wordt verwacht dat ze de kwaliteit van de dataverzameling en de analyses kritisch onder de loep nemen en op basis daarvan de waarde en de maatschappelijke betekenis vaststellen. “En daar wringt de schoen”, zeggen de auteurs. “We stellen dagelijks vast dat nieuwe cijfers niet voldoende kritisch benaderd worden in de media en dat is niet goed voor de geloofwaardigheid van de journalistiek. Het gaat dan bijvoorbeeld over trends die eigenlijk geen trends zijn, over verschillen tussen groepen die statistisch nietszeggend zijn, over misleidende grafieken of over niet-representatieve steekproeven die als de waarheid over een groep worden gepresenteerd. We hopen met dit boek het belang van deze thema’s meer onder de aandacht te brengen bij journalisten en bij opleidingen journalistiek. Ook data en hun analyses verdienen een grondige factcheck.”
Brug tussen journalistiek en statistiek
Opleidingen journalistiek zijn zich bewust van deze ontwikkeling en nemen initiatieven om deze competentie bij hun studenten te versterken. “Dat merkten we meteen toen we een rondvraag deden bij opleidingen journalistiek in Vlaanderen en Nederland”, zegt Dafni Alverti van uitgeverij Coutinho. “Ze trekken vaak studenten met een talige interesse, maar moeten hen ook enthousiast maken om met data aan de slag te gaan. Toch staan ze niet meteen te springen om een traditionele cursus statistiek. Met dit boek hopen we een brug te kunnen slaan tussen journalisten en statistici, die elk vanuit hun eigen sterktes een stuk van het verhaal kunnen vertellen.”
Het boek is verkrijgbaar via uitgever Coutinho.
