Podcast 10: Gelukkig en fit leven, dat doe je zo

Als kind sprong ze elke ochtend voordat ze naar school ging even op de trampoline. Een beter geschenk had haar vader niet mee kunnen nemen na een zakenreis in Amerika. Lector Susy Braun van Zuyd was in haar jeugd altijd buiten te vinden. Rolschaatsend, knikkerend of hinkelend. De marathon bankhangen met chips en cola was toen nog niet tot volkssport nummer 1 uitgegroeid.

“Ik was een heel beweeglijk kind.” Dus de functie lector Voeding, Leefstijl en Bewegen is haar bijna letterlijk op het lijf geschreven. Ik vind het prachtig als ik zie wat kinderen bijvoorbeeld op een trampoline allemaal kunnen leren met die kleine lijfjes. En ook hoe belangrijk opvoeding en cultuur zijn voor de ontwikkeling van je lichaam.” Aan haar collega, lector Martijn Zoet (Futureproof Financial), vertelt Braun in de podcast dat veel mensen bij het woord leefstijl meteen denken: ‘ik moet sportief zijn, afvallen en gezond leven’. “Maar je leefstijl is eigenlijk de manier waarop jij écht wilt leven en wat je belangrijk vindt. Het gaat erom dat je de tijd neemt om hierover na te denken en dat je daarna keuzes maakt die bij die leefstijl passen.”

Blijvend bewegen

Dat nadenken vindt Braun een van de voordelen van de coronapandemie. “Er was tijd voor bewustwording. Weten wat goed voor je is, is één. Maar dat goede gedrag ook volhouden, dat is de kunst.” En hoe doe je dat dan? “We ontwikkelen gepersonaliseerde programma’s die helpen bij gedragsverandering. Een voorbeeld daarvan is dat we mensen na een hersenletsel weer opnieuw leren om te bewegen. We doen dit op een manier die bij hen past en met activiteiten die ze graag doen. Zo kunnen ze ook thuis blijven bewegen. Daarnaast kijken we met mensen die kanker hebben gehad, hoe zij via hun leefstijl hun kwaliteit van leven kunnen vergroten en de kans kunnen verkleinen dat ze opnieuw kanker krijgen. Ook hier kijken we naar factoren die voor die persoon van belang of voorspellend zijn. Gepersonaliseerde programma’s zijn beter vol te houden”, vertelt Braun.

Maar verandering van je leefstijl en gedrag is lastig. Hoe kunnen Braun, haar onderzoekers en studenten hierbij helpen, wil Martijn Zoet weten. Het lectoraat heeft hiervoor twee oplossingen. “We coachen mensen een-op-een zodat ze zelf doelen stellen en kleine stapjes in die richting zetten. Daarnaast gaat het er niet alleen om dat je kijkt welke voeding en beweging nodig is, het is ook belangrijk dat mensen ‘nee’ leren te zeggen tegen grote verleidingen.” Dit gebeurt bijvoorbeeld in het project Vitale Limburgers.

Hoe ontstaat bloemkool?

Datzelfde project richt zijn pijlen niet alleen op individuen, maar ook op wijken en de openbare ruimte. Braun: “We hebben bijvoorbeeld met een lagere school op hun eigen grond een pluktuin en een kleine moestuin aangelegd. Zo leren kinderen buiten in de natuur over gezonde voeding, maar ook hoe ze moeten zorgen voor planten. Het mooie is dat de buurt ook helpt. Een buurtbewoner is bijvoorbeeld kruidendeskundige en kan zijn kennis met de scholieren delen. Het gezegde 'it takes a village to raise a child' is hier dus ook van toepassing.” Het mes snijdt aan twee kanten want de kennis die de onderzoekers van het lectoraat bij deze projecten opdoen, komt weer terecht bij de studenten tijdens hun lessen. “Dit is eigenlijk voor alle opleidingen van belang, omdat je hiermee kunt voorkomen dat mensen in het ziekenhuis terechtkomen. Zo voorkom je dat de zorg weer zo in de knel komt als tijdens corona. Veel welvaartsziekten zijn aan te pakken met een andere manier van leven. Als je op je 45ste niet rookt en geen overgewicht hebt, win je gemiddeld vijftien jaar van je leven waarin je geen zorg nodig hebt.” Braun maakt zich zorgen om het feit dat gezond eten duurder is geworden, terwijl het aantal filialen van grote pizzaketens bijvoorbeeld is verdrievoudigd. “Ik zou graag willen dat de overheid ervoor zorgt dat vers en gezond eten minder duur is. Suikerziekte en hart- en vaatziekten zijn ziekten die grotendeels met een andere leefstijl te voorkomen zijn. Ook zijn klachten en medicijngebruik bij welvaartsziekten door andere leefstijlkeuzes te verminderen.”

Binnen Zuyd werkt de lector met verschillende academies samen. Meest voor de hand liggend zijn de zorgopleidingen en -lectoraten. Maar ook Communication and Multimedia Design draagt een steentje bij door de communicatievraagstukken op te pakken. Hoe leg je bijvoorbeeld gepersonaliseerde programma’s uit aan iemand die moeite met lezen heeft? Zo zijn er animatiefilmpjes als oplossing bedacht. En als het gaat om de link met wijken en buurten is het lectoraat Smart Urban Redesign de aangewezen partner. Terwijl het lectoraat Material Siences op moleculair niveau kijkt wat een andere levensstijl en goed eten voor je doen. Al die onderzoeken leveren natuurlijk veel data op. Van groot belang is bijvoorbeeld wat een andere leefstijl financieel oplevert als het om de zorgkosten gaat. Daar komt de expertise van het lectoraat Futureproof Financial bij van pas.

Te gast op aarde

“Maar het zou natuurlijk mooi zijn als alle opleidingen van Zuyd meer aan preventie doen. Onze keuzemodulen (minoren) over een andere leefstijl volgen heel veel studenten. Niet zozeer omdat ze die kennis professioneel nodig hebben, maar voor zichzelf. En dat zijn echt niet alleen de veganistische of topsportstudenten. Maar jonge mensen die denken over hoe we met onszelf, de natuur en dieren omgaan en hoe zij graag willen leven, wat zij echt belangrijk vinden. Nu zijn de zorgkosten gemiddeld per persoon 5000 euro per jaar. Als we niets doen, verdubbelt dit in 2040.” Daarom is het nodig dat iedereen tot het besef komt dat het zo niet langer kan. Susy Braun weet niet of zij die trendbreuk nog zal meemaken. Maar ze vindt het in elk geval geweldig om aan die ‘kathedraal’ mee te bouwen. “Mijn ouders zeiden altijd: ‘je bent hier op aarde te gast, dus gedraag je ook zo. Daarom wil ik voor mezelf maar ook voor de volgende generatie zorgen dat ik zo vitaal mogelijk ben.”

Beluister deze podcast of een van de negen andere podcasts.